Ceramiką potocznie nazywamy wyroby gliniane, otrzymywane dzięki wypaleniu w wysokiej temperaturze powyżej kilkuset stopni Celsjusza. Nazwa tych wyrobów wywodzi się z greckiego określenia κεραμικός (keramikos), które pochodzi od słowa κέραμος (keramos – oznaczające ziemię lub glinę).

Historia ceramiki sięga paleolitu. Najstarsze znalezione wyroby ceramiczne datuje się na 13 tys. lat p.n.e. W Polsce ceramikę wytwarza się od ok. 7,5 tys. lat. Początkowo z ceramiki wykonywano proste naczynia gospodarcze. Ceramika artystyczna, która przywiązuje wagę do estetyki, zapoczątkowana została w starożytności: Egipcie, Mezopotamii oraz Krecie. Grecy osiągneli wysoki poziom w ceramice artystycznej, bogato zdobiąc swoje naczynia scenami mitologicznymi.

Od czasów starożytności ceramika towarzyszyła człowiekowi w życiu codziennym i ewoluowała razem z nami poprzez wzornictwo, technikę zdobienniczą oraz przeszła drogę od wyrobów pojedynczych sztuk do produkcji masowej w dzisiejszych czasach.

Jak powstaje glina?

Glina powstaje w wyniku gromadzenia się osadów skalnych, głównie minerałów ilastych, kwarcu (dwutlenku krzemu) i skalenia.

Glina glinie nie równa...

Glinę można podzielić według koloru oraz jej trwałości np.: gliny czarne lub brunatne są mniej plastyczne od glin jasnych (beżowa, kremowa, biała), za to są trwalsze i można łatwiej z nich tworzyć większe formy.

Gliny posiadające szamot — jest to pokruszony na odpowiednią grubość biskwit, grubo lub cienko ziarnisty czasem też w różnych kolorach. Formą przypomina drobne kamyczki. Dzięki niemu wzrasta trwałość produktu ceramicznego. Pełni też funkcję zdobienniczą zwłaszcza występując w formie kolorowej.

Rodzaje ceramiki

Ceramikę można podzielić ze względu na rodzaj użytej gliny i sposób jej przygotowania:

• Porcelana — najszlachetniejszy rodzaj gliny (kaolin, skaleń i kwarc).
• Porcelit i fajans – imitują porcelanę, ale nie przepuszczają światła, są wykonane z tego samego rodzaju gliny co porcelana, lecz gorszej jakości.
• Terakota – jest ceramiką nieszkliwioną wykonaną z glin naturalnych oczyszczonych w kolorach od żółtego do czerwonego, często stosowana w architekturze np. płytki.
• Kamionka – wykonana z glin naturalnych z dużą przewagą piasku i skalenia, często też szamotu. Wypalana w wysokiej temperaturze, dzięki czemu nieszkliwiona nie przepuszcza wody.
• Wyroby garncarskie – wypalane są w niskiej temperaturze i wykonane z glin naturalnych
• Biskwit – wyrób po pierwszym wypaleniu, niepokryty szkliwem.

Metody formowania gliny

Najprostszą i najstarszą metodą było formowanie ręczne. Później wymyślono sposoby toczenia na kole garncarskim lub toczku. Kolejnym sposobem formowania było odlewanie w gipsowych formach. Bez względu na to, jakim sposobem uformowaliśmy przedmiot, należy go utrwalić, czyli wypalić. Zazwyczaj stosuje się dwa wypały. Pierwszy z nich to wypał na biskwit tzw. wypał wstępny, który odbywa się w temperaturze około 900-980°C. Po wstępnym wypale należy pokryć przedmiot szkliwem i wypalić ponownie w wyższej już temperaturze w zależności od rodzaju ceramiki 960 – 1250°C inne rodzaje 1400°C.

Co to jest szkliwo?

Szkliwo jest to warstwa szkła pokrywająca naczynie, która dodaje walorów estetycznych, jak i praktycznych. Dzięki szkliwieniu nasz przedmiot zyskuje odporność na przesiąkanie wody i działanie kwasów np. zawartych w potrawie. Na pewno zauważyliście kiedyś na starych glinianych doniczkach pojawiający się biały lub zielonkawy nalot, to wszystko za sprawą wody, która przedostawała się przez ścianki doniczki na zewnątrz. 

Głównymi składnikami szkliwa jest piasek i tlenki metali, które nadają piękną barwę i odpowiadają za przeźroczystość. Szkliwa mogą być transparentne, półtransparentne, całkowicie kryjące, matowe, półmatowe, błyszczące i satynowe.

Daje to wiele możliwości do zabawy kolorem co mamy nadzieje widać w naszych wyrobach :)

Jak ozdabiamy ceramikę?

Istnieje bardzo wiele technik zdobienniczych ;)

Od odbijania kształtów na powierzchni przedmiotu (najczęściej zauważycie u nas różnego rodzaju faktury szczególnie na lampionach domkach), wycinanie otworków np. w lampach LED, doklejanie ozdobnych elementów (muszelek, listków, kwiatów itp.) lub rysowanie wzorków ostrym narzędziem.

Jak już wcześniej przeczytaliście, ceramikę można pomalować szkliwem lub użyć angoby. Angoba — jest to inny rodzaj glinki często kolorowej, którą można pokrywać powierzchnie tak samo, jak szkliwem, zazwyczaj jednak wciera się ją w odciśnięte faktury i wzory, aby podkreślić ich kształt.

Czasami używamy pasteli podszkliwnych, które dają możliwość uzyskania bardziej malarskich efektów.

Ważną informacją jest również to jaki rodzaj szkliwa został użyty do przedmiotów mających kontakt z żywnością, czy przedmiot został pokryty szkliwem spożywczym. Zawsze należy się upewnić przed zakupem naczyń, czy możemy ich bezpiecznie używać.

Mamy nadzieję, że uchyliliśmy przed wami rąbek tajemnicy i zaciekawiliśmy tematem ceramiki :)